In mijn vorige blog heb ik veel gesproken over de problematiek en de politieke situatie hier in Zimbabwe. Ook al blijft er nog zoveel meer over deze onderwerpen te vertellen, het wordt tijd dat ik mijn onderzoek eens even flink op de kaart zet. Want dat is namelijk de reden dat ik hier in Zimbabwe ben aangekomen. De afgelopen weken ben ik druk bezig geweest met de dataverzameling van mijn onderzoek. En ik ben vanochtend om 4 uur ’s nachts vertrokken om na een flinke reis in het derde en laatste ziekenhuis aan te komen voor het laatste gedeelte van de dataverzameling.

Eigenlijk ben ik al sinds december met dit project bezig, er is al hoop aan deze bezoeken vooraf gegaan. Afgelopen december zijn drie artsen en het hoofd van de nursing-school, behorende bij een van de drie ziekenhuizen hier, naar Amsterdam gekomen op uitnodiging van de Stichting Ushamwari. Met als doel kennisuitwisseling en samenwerking zoals ook staat beschreven op deze website tussen het OLVG en Zimbabwe. Wellicht denk je nu, kennisuitwisseling, ha, vooral van de westerse wereld naar de derde wereld zeker.. Nou ik kan je vertellen, nee! Tuurlijk, is het hele gezondheidsysteem in een land als Zimbabwe peanuts vergeleken met onze eerstelijns, tweedelijns en derdelijnszorg, gedetaileerd tot in zoverre dat ongeveer elk persoon boven de 55 jaar onder behandeling is van tenminste een huisarts, een apotheker en tenminste 1 specialist. De gemiddelde oudere heeft in Nederland een waslijst aan langdurige medicatie en het blijft een wonder hoe zij dit allen meestal nog keurig op een lijstje bij de hand hebben. In Zimbabwe heeft men 1 arts voor laten we zeggen geheel Amsterdam Zuid, daarnaast is deze arts verantwoordelijk voor het gehele district behorende bij een stad. In het district staan zeker 20 tot 40 mini klinieken in de rural areas. Omdat dezelfde arts ook nog een gezin heeft, een sociaal leven, een golfclub en een echtgenote, kan je je al voorstellen hoe enorm veel eigen verantwoordelijkheid de verpleegkundigen in Zimbabwe hebben! Dus, kennisuitwisseling.. JA! PLEASE! Deze verpleegkundigen weten alles! Ze kunnen me haarfijn uitleggen wanneer en hoe een patiënt wordt gediagnosticeerd en behandeld met hiv, tuberculose, malaria, uitdroging, ondervoeding, overgaan tot keizersneden, hoge bloeddruk, sepsis, longontstekingen, bevallingen, hartproblematiek etcetera.. zij starten in principe met de behandeling en alleen wanneer er complicaties ontstaan of wanneer de diagnose niet duidelijk is dan wordt er verwezen naar de arts. De toegang tot een arts is er dus bijna niet. Vandaar ook deze grote verantwoordelijkheid voor verpleegkundigen, wat geweldig was om te zien en te ervaren. Ze werken volgens zeer duidelijke protocollen maar hun kennis is ook enorm. De diagnostiek is eenvoudiger en de uitslag is vaak direct waardoor het volgen van een protocol voor behandeling van hiv, tb, malaria en andere bovenstaande veelvoorkomende ziekten duidelijk is en voor de verpleegkundige vanzelfsprekend. Dit is denk ik enerzijds een heel goed systeem want het werkt als een trein. Waarschijnlijk komt 90% van de alle patiënten met dit soort klachten waardoor ze snel, betaalbaar en goed geholpen kunnen worden. Patiënten zijn hier volgens de verpleegkundigen zeer therapietrouw.. tenslotte betalen ze voor elke behandeling, elke consultatie van de verpleegkundige en voor de medicijnen een aparte fee. In de situatie van armoede waarin velen zitten zorgen ze er wel voor dat ze niet voor een tweede antibiotica kuur in aanmerkingen hoeven te komen. Of nog kostbaarder: het bezoek naar een arts betekend voor velen eeen bezoek naar de stad, a $6 voor een busrit, om vervolgens na uren wachten eindelijk, misschien met veel mazzel, een arts te kunnen spreken a $10 per consultatie!. Als je dan gaat nadenken over de problemen in onze zorg die gaan over patiënttevredenheid, over de kwaliteit van de maaltijdvoorziening in het ziekenhuis, over het feit over wel of geen gratis tv en wifi aanwezig is in het ziekenhuis, over de patiënten die maar niet lijken te begrijpen dat je eerst naar de huisartsenpost moet gaan voordat je met je hoofdpijn naar de spoedeisende hulp van het academische centrum gaat.. och och och. Haha. Ik weet niet of ik nog in staat ben om uiteindelijk een patiënttevredenheidsonderzoek te starten in een land als Nederland. Ik denk dat ik bij de eerste ontevreden patiënt spontaan begin te schreeuwen… Bent U OOOOIT in AFRIKA geweest????

Grapje. Ik snap heel goed dat onze wereld nu eenmaal wat sprongen voor loopt op de wereld in landen zoals Zimbabwe. Maar ik denk wel dat ik weer wat kleine levenslessen heb geleerd over geduld, tevredenheid, acceptatie, afwachting en hoop. Anyway.. terug naar mijn verhaal over de kennisuitwisseling tussen Nederland en Zimbabwe.

Gedurende die week afgelopen december in Amsterdam hebben de artsen van deze stichting allerlei bijeenkomsten georganiseerd voor de gasten uit Zimbabwe. Zo was er een congres over behandeling en herkenning van multi-drug-resistant tuberculose (MDR-TB) en de nieuwste ontwikkelingen op dit gebied. Daarnaast heeft deze Zimbabwaanse groep het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis leren kennen en stonden ze versteld van alle mogelijkheden, diagnostiek en laboratoria die het ziekenhuis rijk is.

Dr. Talent Maphosa, mijn supervisor hier praat nog over het bezoek alsof het gisteren was en ik kan merken dat hij ontzettend onder de indruk is van onze wereld. Ik ben dan eigenlijk ook wel erg trots om deel uit te maken van dit vooral ook leuke ziekenhuis en lig constant dubbel over het feit dat vooral de COWs het meeste indruk hebben gemaakt van het hele ziekenhuis (lees: Computer On Wheels, die we gebruiken op de afdelingen zodat je naar de patiënt toe kan gaan met de computer). Ook Janet, de leider van de nursing school bleef maar babbelen over deze computers en de ideale situatie van het visitelopen bij het bed van de patiënt met je computer bij de hand.. Voor mij was dit ook weer even een moment van wakker worden.. Want waarom waren ze zo onder de indruk van computers, ze hadden zelf ook desktops en laptops in gebruik. Maar pas later kwam ik tot de ontdekking dat ze eigenlijk nauwelijks wat doen met deze computers. Velen hebben wel een email adres maar vaak wordt deze niet echt gebruikt. Yahoo search is wel belangrijke website, maar ook facebook is niet echt populair. Wat wel erg populair nog is, is een good old piece of paper! Ze doen hier alles op papier! Alles..! Registreren, bureaucratie, papierwerk, dossiervorming, mappen, gebouwen vol dossiers, opslagruimtes vol met registratiepapieren. Ze doen daadwerkelijk niets digitaal. Zelfs alle registraties voor het ministerie van gezondheid zijn op papier! En dat terwijl er wel overal computers zijn. De wifi laat het nogal afweten en natuurlijk zijn de stroomstoringen ook niet ideaal voor het digitale tijdperk, maar toch.. dit kan beter.. Vooral nu de Zimbabwaanse artsen en nursing school leidster de cows hebben leren kennen, willen ze dit ook! Ik heb al beloofd dat ik zeker kom meewerken als er een implementatieprogramma gestart wordt voor het invoeren van I-pads in de drie Zimbabwaanse ziekenhuizen. Dit zou geweldig zijn. Kortom, het blijft ontzettend leuk en geweldig om te horen hoezeer zij hebben genoten van deze 10 dagen in Nederland. De echtgenote van dr. Talent Maphosa vertelde mij ook al dat zij en Talent samen als droom hebben om ooit nog een keer voor een tijd in de westerse wereld te wonen als Talent een baan zou kunnen krijgen als arts in een land als Nederland. Met een prachtige voornaam als Talent zou je toch verwachten dat dat moet lukken, dus wellicht zien we hem wel over een tijdje zaalarts zijn bij ons op C6… wie weet. Natuurlijk zou dit eigenlijk ook weer niet goed zijn omdat Talent dan de zoveelste goede arts is die het land zal verlaten, maar ik snap goed dat het een mooie droom is voor hen beiden en een kans die zij zeker zullen aangrijpen. Tijdens die week in Nederland hebben de artsen ook een uitgebreide update gekregen over gynaecologische bevindingen en het gebruik van medicatie tijdens bevallingen. Mijn supervisor in het OLVG, dr. Harold Verhoeve heeft daarbij uitleg gegeven over de gynaecologische vernieuwingen en bevindingen, want ook deze kennis moeten zij beheersen om hier in Zimbabwe als echte alleskunners aan het werk te zijn: bevallingen met complicaties, keizersneden, vacuümpompen.. kortom, wat extra bijscholing kan natuurlijk geen kwijt. Ook werd tijdens de week een belangrijke presentatie gegeven door professor Lex Peters, gepensioneerd oncologisch gynaecoloog en de grondlegger van de succesvolle Female Cancer Foundation (www.fcf.nl). Hij heeft met behulp van zijn stichting in vele landen wereldwijd, een methode geïmplementeerd waarbij vrouwen op een goedkope en simpele wijze worden gescreend voor baarmoederhalskanker. Want baarmoederhalskanker is een groot gezondheidsprobleem wereldwijd met name in ontwikkelingslanden. Bijna alle westerse landen maken gebruik van een screeningsmethode waarbij vrouwen een oproep krijgen rond hun 30^e levensjaar om deel te nemen aan een nationaal celonderzoek van de cervix, het onderzoek is gericht op het diagnosticeren van Human Papillomavirus (HPV). Bepaalde vormen van dit virus kunnen leiden tot baarmoederhalskanker, meer dan 75% van de gevallen van baarmoederhalskanker worden veroorzaakt door kwaadaardige HPV-cellen. In Nederland is de kans op het krijgen van baarmoederhalskanker klein in vergelijking tot in de ontwikkelingslanden, dit komt omdat HPV gemakkelijk (o.a. seksueel) overdraagbaar is en zolang er geen screeningsprogramma’s bestaat waarin positieve HPV-cellen ook daadwerkelijk verwijderd worden, verspreid HPV zich rustig door. Waardoor de incidentie van HPV alleen maar groter wordt. Ook is het zo dat, doordat een groot deel van de bevolking hier besmet is met hiv, de progressie van de HPV-cellen sneller en agressiever is dan bij hiv-negatieve personen. Hierdoor kan het HPV heerlijk zijn gang gaan en zich in korte tijd vermenigvuldigen, wat dus leidt tot baarmoederhalskanker op jongere leeftijd in vergelijking tot de situatie in Nederland. Het nare is ook dat baarmoederhalskanker meestal pas klachten geeft wanneer de kanker al in een vergevorderd stadium is, een stadium waarin er in land als Zimbabwe, er niet veel behandelingsmogelijkheden meer zijn. En ook al zijn er mogelijkheden dan zijn deze veelal niet haalbaar voor een baarmoederhalskanker patiënte in Zimbabwe, alleen al de kosten voor diagnostiek en de transportkosten voorafgaand aan de diagnostiek zijn vaak te hoog, zodat een behandeling simpelweg niet haalbaar is. Het is misschien crue om te zeggen maar voor een Zimbabwaanse vrouw is het denk ik minder erg om hiv-positief te worden bevonden dan erachter te komen dat je (vergevorderde) baarmoederhalskanker blijkt te hebben. De kans voor een vrouw hier om baarmoederhalskanker te krijgen is 2 tot 4%, dus best een aanzienlijke kans dacht ik zo. Kortom, voorkomen is beter dan genezen, of in dit geval.. dus laat nu duidelijk worden wat de bedoeling is van mijn onderzoek en van de uiteindelijke implementatie van een screeningsprogramma gericht op HPV en baarmoederhalskanker.

Hiervoor beschreef ik waarom HPV-geassocieerde baarmoederhalskanker hier in Zimbabwe de meest voorkomende kanker-gerelateerde doodsoorzaak is. Dit komt dus door de hoge incidentie van HPV onder de bevolking doordat vele mensen: een laag afweersysteem door ziekten als hiv (14% vd bevolking), ondervoeding, vitaminetekort hebben. Door de hoge overdraagbaarheid van HPV en de al hoge incidentie van seksueel overdraagbare aandoeningen (STD’s) en slecht of weinig condoomgebruik (lees vooral ook mijn ode aan de Zimbabwaanse mannen in blog 2 J). Dus mijn doel is om 1: dit verhaal over te brengen aan de mensen hier, met name de vrouwen natuurlijk maar.. ook de mannen natuurlijk, de empowerment is nog niet volledig bereikt. En ten tweede om uit te vinden wat de vrouwen hier denken over een screeningsprogramma als deze door professor Peters geïntroduceerd in vele andere ontwikkelingslanden wereldwijd (Indonesië, Ghana, Suriname etc.). Op dit moment zijn de Female Cancer Foundation en stichting Ushamwari het project hier in Zimbabwe in Nederland aan het voorbereiden. Maar voordat we het programma groots gaan implementeren is het mijn taak, door middel van mijn onderzoek, om in kaart te brengen wat de haalbaarheid van het programma hier bij de drie missie ziekenhuizen is en hoe we het bereik van de rural areas rondom deze ziekenhuizen kunnen betrekken bij het screeningsprogramma. Om dat te doen ben ik door middel van discussiegroepen gaan kijken wat de vrouwen denken en wat zij belangrijk vinden als het aankomt tot implementatie van een screeningprogramma. Om dit uit te vinden ben ik de afgelopen 5 weken op pad geweest. Eerst naar het St. Joseph mission-district hospital in Mutare waar ik de meeste tijd heb gezeten. Het voelde bijna alsof ik daar bezig was met een participerende observatie, een onderzoeksvorm waarbij je een tijd lang meeloopt met een bepaalde organisatie, afdeling of wat dan ook. Je gaat mee met de dagelijkse bezigheden en je laat de mensen wennen aan je aanwezigheid zodat je onderzoeksresultaten uit de observaties niet zijn vertekend door gewenst gedrag. Helaas was dit niet precies de bedoeling van mijn onderzoek, maar het was natuurlijk wel heel belangrijk voor mijzelf maar ook voor mensen die werkzaam zijn in het St. Joseph om te laten zien dat ik niet zomaar een kort bezoekje bracht. Ze hebben mij allemaal leren en ik heb met name met een van de verpleegassistentes een hilarische tijd gehad omdat we samen haar administratie kantoortje deelden. Ze heeft regelmatig meegenoten van mijn skype sessies en ze lag regelmatig dubbel als ik aan het babbelen was met familie of met mijn vriend waarbij ze zijn naam maar niet leek te begrijpen. Zo noemde ze hem standaard Paul of Pol of Cal en ondanks dat ik haar elke dag vertelde dat hij toch echt anders heet ging dit er niet in. Haar eigen echtgenoot woont in Zuid-Afrika voor werk, ik weet zijn naam overigens ook niet, heb het ook maar niet gevraagd, genoeg namen die ik al constant vergat dus om te voorkomen dat het nog gênanter werd, liet ik dat maar achterwege. Met haar, Rhoda, heb ik dan ook regelmatig best gevoelige gesprekken gehad over haar angst voor hiv doordat hij daar echtgenoot in Zuid-Afrika woont en zij hier.. Over wat hij eventueel kan uitspoken daar en wat er dan gebeurt als hij binnenkort weer terugkomt naar Mutare. Het hebben van deze angst is echt iets normaals hier en het was interessant maar ook ernstig om te spreken met haar over dit soort intieme zaken. Maar zoals jullie merken ben ik niet vies van beetje intimiteit en blijken deze bevindingen en gesprekken echt mijn drijfveer in dit land, op een positieve manier dan. Het doen van dit soort onderzoek waarbij je probeert te begrijpen wat anderen denken en waardoor dingen zijn zoals ze nu zijn vind ik erg leuk maar vooral het samen zoeken naar oplossingen is een mooi vervolg van deze gesprekken. Tijdens de focus groepen begon ik met een presentatie over de achtergrond informatie zoals uitleg over het ontstaan van baarmoederhalskanker en de hoge incidentie en prevalentie van baarmoederhalskanker in Zimbabwe en mijn onderzoek hierbij. Ook probeerde ik duidelijk uit te leggen dat er een samenwerkingsverband is tussen het OLVG-ziekenhuis en de drie missie ziekenhuizen hier, zodat ze ook begrijpen waarom deze blanke troela opeens uit het niets verscheen en een heel verhaal klaar heeft liggen voor in en over Zimbabwe. Daarna was het tijd voor interactie in de vorm van de echte “focusgroep” discussie. Bij de presentatie mochten zoveel mensen aanwezig zijn als er geïnteresseerden waren. Meestal waren er velen aanwezig, groepen variërend van 20 tot 40 man sterk. In het laatste ziekenhuis middenin de rural areas, het St. Theresa, zaten er zo’n 40 mensen uit de omgeving klaar in een zaal op mij te wachten. Ik wist even niet goed hoe ik het moest aanpakken want het werd al snel duidelijk dat misschien maar 5 van deze mensen een beetje Engels spraken. Ik probeerde nog een poging te ondernemen deze groep op te splitsen in een mannengroep en een vrouwengroep. Maar de mensen keken me aan met een blik van: “uhh.. we zitten hier nu toch. Ga je ons nu werkelijk vragen of we buiten willen wachten en straks weer terug willen komen??” Kortom, de mensen zaten nu eenmaal en wilden blijven zitten. Ondanks dat ze geen woord verstonden van wat ik ze wilde vertellen. Als klapper op de vuurpijl was geen beamer, geen presentatiescherm, geen laptop aangesloten en er waren alleen stopcontacten die niet toegankelijk waren voor de pluggen die wij nodig hadden. Na tien minuten klooien met stopcontacten, laptops, beamers en andere benodigheden die snel ergens vandaag getoverd werden, en dat en public met de 40 mensjes mee starende naar mijn technische skills die o zo goed ontwikkeld zijn, vond ik het wel welletjes en liet ik Afrika even weer gewoon Afrika zijn. Ik pakte een krukje, ging in het midden van de groep zitten en gaf de eerste de beste verpleegkundige die langsliep de opdracht om de boel te vertalen naar het Zimbabwaans. Zo begon ik nadat die arme mensen waarschijnlijk al meer dan een half uur hebben zitten wachten aan mijn verhaal.

Ondanks de totale chaos, onvoorbereide, focusgroep die toen volgde was het een erg leuk en bijzonder moment. Al die starende gezichten die proberen te begrijpen wat je in het Engels aan het uitleggen bent over zo’n specifieke ziekte en vervolgens ademloos luisteren naar de vertaling van de verpleegkundige, het is echt onvergetelijk. Wederom vele moeders met baby’s op schoot. Zodra een baby begon te huilen werd de borst weer blootgelegd en werden de baby’s weer stil. Ik vroeg via de vertaler wat de mensen ervan vonden en of ze mensen kenden die waren gestorven aan baarmoederhalskanker. Ze vertelden bijna allemaal wel iemand te kennen of van gehoord te hebben dat iemand was gestorven aan deze ziekte. Ze waren allemaal, ook de aanwezige mannen wat er wel meer dan 10 waren, positief over het programma en ze wilde wederom weten wanneer we zouden gaan starten met screenen. Nadat ik mijn verhaal had gedaan en de vragen waren beantwoord liet ik nog snel wat plaatjes zien van de anatomie van de cervix en illustraties van baarmoederhalskanker en de verschillende stadia. De laptop was inmiddels, na een uur werk van de secretaresse, aangesloten en de beamer deed z’n werk. De mensen leken te begrijpen hoe en wat, en volgens kon ik gaan starten met de discussiegroep. Ik nodigde zo’n 8 tot 12 man uit te blijven en soms waren dit er ietsje meer. Meestal waren er altijd wel een aantal stille mensen die het wel heel interessant vonden maar liever wat op de achtergrond bleven. Omdat zij de discussie totaal niet beïnvloeden mochten ze van mij blijven en genoten ze van de soms felle discussies die ontstonden. Heerlijk om te zien hoe snel de rumours hier werken want nog voor het einde van mijn presentatie stonden er vrouwen uit de omgeving voor de deur van de presentatiezaal die zich hadden gemeld voor screening van de cervix. Blijkbaar was er dus binnen een uur tijd al rondgegaan dat er een blanke dame was aangekomen die iets zou gaan doen met cervical cancer.. Erg leuk om te merken dat de vrouwen dus meer dan geïnteresseerd zijn om deel te nemen aan de screening. Meerdere malen heb ik moeten uitleggen dat ik hier ben als voorlichter/onderzoeker met betrekking tot mijn studie en niet om zelf de training of screening uit te voeren. Iets wat natuurlijk best lastig te begrijpen was voor de mensen hier.

Ook merkte ik dat het soms best moeilijk was voor de participanten om mijn onderzoeksvragen te beantwoorden omdat de mensen hier denk ik, niet zo gewend zijn aan momenten waarop zij hun mening moeten geven, waarin zij argumenten moeten gebruiken om hun uiteenzetting kracht bij te zetten. Om deze open vragen die ik stelde iets gemakkelijker te maken, gebruikte ik een tabel met daarin allerlei onderwerpen die van toepassing waren op de “haalbaarheid van de implementatie van VIA screen-and-treat”. Toch had ik het gevoel dat het beter kon. Ik moest de participanten nog meer te zien uit te lokken om hun opinies en ideeën met mij te delen. Om dit te bereiken heb ik uiteindelijk allerlei statements verzonnen waarbij de participanten een kant moesten kiezen of het ze eens waren met de stelling of niet. Vervolgens werd het voor mij makkelijker om hun argumenten uit te vragen. Doordat ik er een soort spel van maakte mensen moesten opstaan en een kant van de zaal moesten kiezen om uit te beelden of zij het met de getoonde stelling MEE EENS of ONEENS waren. Rechts was MEE EENS en links werd ONEENS. Hierdoor werd het een gezellige interactieve boel waarbij ze lol hadden en iedereen veel opener werd. Ook vertelde ik daarbij dat ook best een rol mochten aannemen van iemand die zij misschien niet begrepen maar waarvan ze wel wisten dat er mensen zijn die zo denken. Hierdoor werd het makkelijker om ook de niet sociaal gewenste antwoorden uit te lokken. Zo had ik als statement: “Het VIA screen-and-treat programma moet starten met het screenen van vrouwen boven de 20 jaar. Vrouwen van onder de 20 jaar zouden nog niet aan seksuele gemeenschap moeten doen, dus screening is overbodig..”

Dit klinkt misschien als een hele conservatie en ouderwetse stelling, toch is dit wel het ideaalbeeld dat wordt geschetst voor jonge meiden, met name in deze katholieke gemeenschappen: Meiden zouden geen seks moeten hebben voor hun 20^e. Ten tijde van hun eerste gemeenschap na hun twintigste raken ze snel zwanger en trouwen ze met de vader van hun eerste baby. Dit is het ideaal dat wordt geschetst met name in de rural areas. Gelukkig wisten bijna al mijn participanten dat dit ideaalbeeld totaal niet overeenkomt met de werkelijkheid hier in Zimbabwe. Tienerzwangerschappen komen zeer veel voor, maagdelijkheid tot na het 20^e levensjaar zeer weinig. Dus bijna iedereen was het erover eens dat we moeten starten met screenen zodra vrouwen seksueel actief zijn. Een interessant en geweldig onderwerp om over te praten met de vrouwen werkende in een toch best conservatief rooms katholiek ziekenhuis. Ik kan nog uren doorpraten over de focusgroepen want het was ontzettend leuk en openbarend om te doen. Ik ben blij dat ik heb gekozen voor deze groepsvorm en niet alleen individuele interviews. Interviews zijn dan toch een stuk beperkter omdat ik op deze manier direct de verschillende meningen, gedachten en ideeën van groep kreeg en niet alleen van het individu. Kortom er komen al vele leuke resultaten uit de focusgroepen want de kennis rondom baarmoederhalskanker bij de vrouwen hier is zeer laag. De verpleegkundigen en de verpleegassistenten weten er wel iets vanaf maar veelal beginnen ze driftig mee te pennen wanneer ik begon te vertellen over de achtergrond van deze ziekte. Ze zijn erg geïnteresseerd en ze kunnen niet wachten totdat zij mogen starten met de trainingen om vervolgens vrouwen te gaan screenen. De methode heet Visual Inspection with Acetic Acid (VIA), zoals de naam het al zegt: Visual, ofwel het inspecteren van de cervix (baarmoederhals)met het blote oog door er een felle lamp (bv. een bureaulamp) op te laten schijnen. Vervolgens wordt de cervix aangestipt met acetic acid, ook wel bekend als simpelweg een fles tafelazijn, overal te koop in de supermarkten. Na het aanstippen van de cervix met tafelazijn wordt er 3 minuten gewacht. Die 3 minuten zouden genoeg moeten zijn om het azijn zijn werking te laten doen op de HPV-cellen, die worden namelijk licht van kleur wanneer een vrouw positief wordt bevonden. De verpleegkundige inspecteert opnieuw de cervix na 3 minuten en maakt een foto zodat het resultaat kan worden vastgelegd, ook ter vergelijking van een volgend bezoek over 3 jaar. Als de dame in kwestie positief wordt bevonden, waarbij er dus een zeer duidelijk verschil is tussen voor en na het aanbrengen van het azijn, dan wordt zij in de volgende stap van het zogehete “screen-and-treat” methode, direct behandeld met vloeibaar stikstof dat wordt ingespoten op en rondom de cervix. Die behandeling duurt zo’n 5 minuten en dus binnen 10 minuten staat een vrouw, behandeld of niet behandeld weer buiten. Het is ook een geweldige manier voor het ministerie hier om gegevens in kaart te brengen van de vrouwen in de populatie. Want tijdens dat de vrouw daar met haar benen wijd ligt de wachten op de VIA stappen die de verpleegkundige doorloopt, is er genoeg tijd om haar gegevens te noteren en haar advies te geven over de instandhouding van de gezondheid van het intieme delen en natuurlijk educatie over hiv, condoms en andere STD’s. Zo zat ik afgelopen week een ochtend mee te kijken bij twee doorgewinterde verpleegkundigen in de New Start clinic in Mutare. Dit kleine kliniek biedt allerlei diensten gratis aan zoals: VIA-screen-and-treat, hiv-counseling, hiv-testen incl. CD4-celmeting (hier betalen de patiënten bij de meeste klinieken meer dan $3 dollar voor!), family-planning (anticonceptie), SOA testing en behandeling. Een geweldige kliniek volledig gefinancierd door het USAID, als ik het me goed herinner. Vrouwen moeten zich aanmelden en helaas is er al wachttijd van 3 maanden voor het VIA screen-and-treat programma. Daarbij moeten ze een hiv-test uitslag van de afgelopen 3 maanden bij zich hebben. Dit ook in opdracht van het ministerie zodat er nationaal bijgehouden kan worden hoeveel vrouwen hiv-positief en VIA positief zijn bevonden. Een van de vrouwen waarbij ik die ochtend dat ik aan het meekijken was, bleek een patiënte met een enorme, laat maar zeggen “duidelijk aanwezige” SOA: genitale wratten…oef… Ik dacht bij mezelf, zo het tempo zit er rap in, want de dame mocht na een paar seconden de behandeltafel weer verlaten. Maar goed, zoals ik zei, blijkbaar was deze andere medische diagnose zo duidelijk aanwezig dat, geen enkele twijfel mogelijk was. De vrouw kreeg in het Zimbabwaans advies en vertrok, ik had op dat moment nog niets door en vroeg natuurlijk met nieuwsgierigheid waarom deze mevrouw niet werd geïnspecteerd. De verpleegkundigen vertelde me wat ze hadden gezien en hadden de patiënt doorgestuurd naar het provinciale ziekenhuis. Kortom, ik zal niet in meer details treden maar soms blijf je jezelf verbasen over het aantal mensen dat blijkbaar niet helemaal doorheeft dat er iets duidelijk, zeer duidelijk, iets niet goed is met hun lichaam. Wellicht dacht deze dame juist behandeld te kunnen worden tijdens deze screening. Nou ja, anyway, zo zie je maar. Deze screening is niet alleen goed voor het opsporen voor HPV en baarmoederhalskanker, allerlei andere kwalen kunnen ook gemakkelijk onderschept worden. Kortom het meekijken bij deze kliniek was erg leuk en interessant, als verpleegkundige maar natuurlijk ook als onderzoeker want na al die maanden met dit onderzoek bezig te zijn is het natuurlijk erg mooi om te zien hoe de VIA screening er daadwerkelijk aan toe gaat. Zo, ik hou weer even op met typen want er moet natuurlijk nog iets overblijven voor een volgend blog, excuus voor de eventuele spelfouten. Bedankt voor alle leuke reacties na mijn vorige verhalen over mijn belevenissen als sister in Zimbabwe.